Risicovol bewegen en spelen

Risicovol bewegen en spelen voor kinderen is erg belangrijk in de ontwikkeling van een kind. Zo leert een kind veel beter om risico’s in te schatten en te bedenken of je iets wel of niet kan doen. Als volwassenen noemen we dat risico’s taxatie, is deze situatie wel veilig genoeg om door te gaan? Tegenwoordig is het normaal geworden om kinder overal maar tegen te beschermen. Ze mogen iet meer vallen en een schaafwondje oplopen. Maar juist dat schaafwondje maakt het een belangrijke ervaring. Dat wat je doet kan ook fout gaan en een fout heeft gevolgen. Dus Versterk een kind door het met risico’s te leren omgaan en neem ze niet overal tegen in bescherming!

Wat is risicovol bewegen en spelen?

Bij risicovol spelen laat je kinder spannende, uitdagende en avontuurlijke activiteiten ondergaan waar een kans is op (kleine) verwondingen. Van naturen verleggen kinderen graag hun grenzen en ontdekken ze wat wel en niet kan. Spelen is ook een vorm van leren. Als kinderen nieuwe dingen gaan proberen die buiten hun comfortzone liggen kunnen ze angsten overwinnen. Het risico dat het fout kan gaan is dan maar goed ook, dit levert juist de belangrijke informatie op. Het moet dus ook af en toe fout gaan en het kind mag een kleine verwonding oplopen, dit bevestig alleen maar het risico.

Gevaarlijk en Risicovol

Gevaar en risico zijn twee verschillende dingen en moeten niet door elkaar gehaald worden. Gevaar is een passiefs iets waar je zelf niet veel invloed op uit kan oefenen, het is een dreiging. Dus als kinderen risico’s niet kunnen inschatten zijn ze in gevaar. Risico daarentegen is een actief iets, je neemt een risico. Het inschatten van risico’s doe je zelf (of wordt voor je gedaan). Het is dus belangrijk om kinder te leren risico’s in te schatten. Dit doen ze door grenzen te verleggen en risico’s te nemen in gecontroleerde situaties.

Gevaar = jij bent in gevaar

Risico = jij neemt een risico

Voor de Leeuwen

Het is dus zeker niet de bedoeling om kinderen voor de leeuwen te gooien, dit is gewoon een uiterst gevaarlijk situatie. Het kind kan het gedrag en de natuur van de leeuw niet aanpassen.

Ieder kind is anders en ontwikkeld zich op een eigen tempo. Dus moet de manier van risicovol bewegen en spelen wel afgestemd zijn op het kind. Naarmate kinderen ouder worden en meer ervaring hebben worden situaties ook anders. Zo is spelen naast de sloot voor een peuter die niet kan zwemmen een gevaarlijke situatie, maar voor een 10 jarige met A,B en C zwemdiploma’s een klein risico. Door kinderen risico’s te laten nemen voelen ze zich ook voldaan en trots dat ze het risico hebben overwonnen en hun grenzen hebben verlegd. Dit is ook een rede waarom kinderen risicovol spelen leuk vinden en graag hun grenzen opzoeken.

Het blijft dus zeer zeker belangrijk dat een volwassene de risico’s inschat op het niveau van het kind. Is dit een (acceptabel) risico of een gevaar voor dit kind. Bij het vechten als een Viking worden kinderen gestimuleerd risico’s in te schatten door op een speelse manier te vechten met zwaarden, schilden en speren.

Vormen van risicovol bewegen en spelen

Maar hoe kunnen we kinderen nu risicovol laten spelen zonder ze in gevaar te brengen. Hieronder staat een overzicht van de verschillende vormen van risicovol spelen en bewegen die toegepast kunnen worden. We beschrijven 8 van de belangrijkste vormen. Bij alle vormen worden voorbeelden en voordelen beschreven. De voorbeelden zoals we deze vormen bij het zwaardvechten en speervechten voor de jeugd bij VaeV gebruiken maar ook algemene voorbeelden voor in het dagelijkse spelen en bewegen. De voordelen geven aan wat de kinderen leren of ontwikkelen tijdens de vorm van risicovol spelen en bewegen.

Plaatsvervangend risico - 1

Door alleen al te kijken naar andere kinderen die risicovol spelen leert een kind dat er risico’s aan bepaalde activiteiten zitten. Ook gaat het kind zich meer op het gemak voelen als ze andere dingen ziet doen die risicovol zijn. Dit verhoogt het vertrouwen en zorgt er voor dat kinderen die het spannend vinden steeds meer mee gaan doen. Sommige kinderen hebben wat meer tijd nodig dan anderen.

Door te observeren, leert een kind omgaan met die ene uitdaging zonder zelf in gevaar te komen. Deze vorm is uitermate geschikt voor hele jonge kinderen.

Voorbeeld bij VaeV: Kijken naar andere kinderen die aan het zwaardvechten zijn. Zien hoe andere de balansoefeningen doen of in de touwen slingeren.

Andere voorbeelden: kijken hoe een ouder, broer, zus of ander kind balanceert op een boomstam, of hoog klimt.

Voordelen: consequenties leren en emotionele ontwikkeling.

Stoeien (trek- en duwspellen) - 2

Alle kinderen moeten lekker kunnen stoeien! Door te trekken en duwen en met elkaar te stoeien leren de kinderen hun eigen grenzen te ontdekken maar ook die van anderen. Kinderen leren zo dat als je iemand te hard duwt of trekt dat je daarmee de ander pijn kan doen. Ze leren dat alles consequenties heeft en dat als je iets te hard doet je het hard terug kan krijgen. Kinderen worden daardoor ook weerbaarder. Daarom is stoeien zo belangrijk!

Voorbeeld bij VaeV: Sparren met zwaarden, schilden en speren. Prikken een geprikt worden met speren. Tik spellen

Andere voorbeelden: worstelen, stoeien, spelen met stokken en touwtrekken.

Voordelen: fysieke fitheid, motorische vaardigheden en sociale vaardigheden.

Met gevaarlijke voorwerpen spelen - 3

Door te spelen met gevaarlijke (scherp, zwaar, heet etc) leren kinderen om om te gaan met deze gevaarlijke voorwerpen. Tijdens de trainingen maken wij ook gebruik van pijl en boog. De pijlen zijn dan niet scherm maar een projectiel wapen is zeker wel gevaarlijk. Het leert de kinderen ook respect op te brengen voor dergelijke attributen en dat je daar niet zo maar, zonder na te denken, mee om kan gaan.

Voorbeeld bij VaeV: Spelen met pijl en boog. Sparren met harde zwaarden en bijlen.

Andere voorbeelden: knippen met een scherpe schaar, spijkers in een plankje slaan, spelen met takken, snijden met een zakmes en timmeren.

Voordelen: Vergroot het zelfvertrouwen en het leren van vaardigheden voor het dagelijkse leven.

Spelen op hoogte (klimmen en klauteren) - 4

Eenvoudig gezegd, spelen op voorwerpen waar de kinderen vanaf kunnen vallen. Zo kunnen de kinderen vaak klimmen in het wandrek, slingeren met de touwen en balanceren op banken tijdens de warming-up. Ook moeten de kinderen wel eens “sparren op de bank” ze moeten dan een 1 op 1 gevecht houden en balanceren op een gym bankje.

Voorbeeld bij VaeV: Klimmen in het wandrek, slingeren met de touwen, klauteren over de bok en kast, evenwicht houden op de banken en sparren op de bank.

Andere voorbeelden: zelf de trap op kruipen/lopen, klimmen (bijv. in een doos), balanceren (bijv. op een stoeprand of stenen muur), springen (bijv. van bewegende schommel), hangen, schommelen en apenkooien in huis.

Voordelen: fysieke fitheid, motorische vaardigheden, ruimtelijk inzicht, het inschatten van diepte en snelheid en zelfvertrouwen.

Spelen met impact - 5

Alles wat je maar kan bedenken waar impact bij komt kijken. Van het risico om tegen elkaar te botsen of te vallen. Het is belangrijk dat de kinderen ervaren hoe het is om tegen elkaar te botsen of om te vallen. Wat voor gevolg heeft dat en hoe voelt dat.

Voorbeeld bij VaeV: Leren incasseren, ervaren hoe het is om geslagen te worden met een (zacht) zwaard. Botsen en vallen tijdens het eiland veroveren. Sprinten in de aanval of verdediging bij het fort verdedigen.

Andere voorbeelden: springen van de glijbaan, tegen een muur of tegen elkaar aan fietsen of lopen en je op een mat laten vallen.

Voordelen: fysieke fitheid, motorische vaardigheden, ruimtelijk inzicht, het inschatten van diepte en snelheid en zelfvertrouwen.

Spelen op gevaarlijke plekken - 6

Bij dit onderdeel is het heel belangrijk dat er goed toezicht is. Kinderen kunnen niet vroeg genoeg beginnen met deze vorm van risico vol spelen. Laat ze spelen op harde, gladden en koude/warme plekken. Ook zelf gemaakte dingen (opgestapelde meubels etc..) en niet omheinde plekken zijn belangrijk.

Voorbeeld bij VaeV: tijdens de trainingen zijn er eigenlijk geen gevaarlijke plekken. Wel kan VaeV workshops vuur maken voor kinderen aanbieden.

Andere voorbeelden: laat het kind op de stoep spelen in plaats van in de eigen tuin, help het kind een kaarsje aan te steken of houtblok op een vuurtje gooien, spelen in de buurt van water, een kampvuurtje maken.

Voordelen: leren omgaan met potentieel gevaarlijke situaties en leren om niet snel bang te zijn.

Spelen uit het zicht - 7

Als ouder wil eigenlijk altijd zicht hebben op je kind, maar het is juist goed voor het kind om ook bepaalde risico’s te nemen buiten het zich. Dit kan al door tijdens de training niet altijd te blijven kijken maar even naar buiten te gaan. Geef je kind de ruimte om uit jouw zicht om te spelen. Ook hier is het belangrijk om in te schatten wat je kind aan kan (leeftijdsadequaat).

Voorbeeld bij VaeV: Blijf niet de hele tijd kijken bij de training maar loop af en toe even naar buiten.

Andere voorbeelden: verstoppertje spelen, het kind op ontdekkingstocht laten gaan, het kind op een plein, veldje of speeltuin laten spelen en het kind een geheime plek laten bouwen waar zij ongezien kunnen spelen.

Voordelen: zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en zelfvertrouwen.

Spelen met snelheid - 8

Het kind verplaatst het lichaam, met of zonder hulpmiddel, op snelheid. Versnellen en afremmen. Veel rennen en springen.

Voorbeeld bij VaeV: Naar de tegenpartij toe rennen tijdens de groepsspellen waarbij iets van de tegenpartij afgepakt moet worden.

Andere voorbeelden: rond rennen, loopfiets of driewieler, van een heuvel afrennen of fietsen, steeds harder en hoger schommelen, met meerdere op een schommel, staan op de schommel, skaten, skateboarden en schaatsen.

Voordelen: fysieke fitheid, motorische vaardigheden, ruimtelijk inzicht, het inschatten van diepte en snelheid en zelfvertrouwen.