Hoe het zwaard opgebouwd is en uit welke onderdelen het bestaat kunnen we de anatomie van het zwaard noemen. De volgende onderdelen worden onderscheiden in de opbouw van het zwaard; het blad ook wel de kling, de bloedgeul, de pareerstang, het gevest of handvat en de pommel.
Binnen het re-enactment vechten worden nog veel meer wapens gebruikt dan alleen het zwaard. Het zwaard is toch wel het summum van de vroegmiddeleeuwse krijgskunst. De productie van een zwaard vereist een hoge mate van vakmanschap. In dit artikel behandelen we kort en bondig de verschillende onderdelen van de zwaardopbouw, de anatomie van het viking zwaard.
De zwaardkling
De kling of het lemmet is blad van het zwaard. Het zwaardblad is het deel van het zwaard waar ook de snijkant(en) aanwezig is(zijn). Dit is een belangrijk deel van het zwaard waar ook direct het grootste vakmanschap in zit. De kern van het zwaard moet flexibel zijn, zodat het niet breekt bij slagen. De randen van het blad moeten hard zijn om de scherpte goed en lang te bewaren. Over de volledige lengte van het zwaardblad loopt meestal een geul, deze wordt ook wel de bloedgeul genoemd. Op het einde van de kling bevind zich de punt van het zwaard.
De bloedgeul
De geul die meestal over de volledige lengte van de blad loopt is niet zoals de naam doet vermoeden voor het bloed. De geul is van groot belang voor de sterkte van het zwaard. Als we de doorsnede van de kling zouden bekijken zie je onderstaande figuur (er zijn veel variaties op deze vorm mogelijk). Door het toevoegen van de geul ontstaat er een sterke doorsnede met een minimaal gewicht. Het is dus een gewichtsbesparing met behoud van sterkte.
De Pareerstang
Bij de zwaarden uit de Viking periode is de Pareerstang vrij kort. Pas bij de latere versies van het Viking zwaard zien we een langere Pareerstang verschijnen. Met de pareerstang worden de vingers beschermd tegen het doorglijden van het blad van de tegenstander. Ook kan je met de pareerstang een slag van de tegenstander opvangen en manipuleren of wel pareren zodat jij een vervolg aanval (repost) kan maken.
Gevest
Het gevest is het deel van het zwaard waar je het zwaard vasthoudt. Daarom wordt het ook wel het handvat of de handgreep genoemd. Bij de originele Viking zwaarden was het gevest heel kort. De moderne replica’s hebben bijna allemaal een te lang gevest, dit om er voor te zorgen dat je met een dikke handschoen het zwaard nog steeds kan hanteren. Meestal was het gevest opgebouwd uit een verdund (verjongt) deel van het blad met aan beide kanten houten delen en deze werden weer omwonden met touw en leer, om zo een goed grip op het gevest te hebben.
Pommel
Als laatste fysieke deel van het zwaard hebben we nog de pommel. De pommel is de knop die aan het einde van het gevest bevestigd wordt. Het dient als tegengewicht voor het zwaardblad en zorg zo voor de juiste balans van het wapen. De pommel kan ook gebruikt worden in de greep van het zwaard, bijvoorbeeld bij een steek beweging. Dan kan je hand volledig over de pommel grijpen om zo nog meer bereik te hebben en maximale kracht kan uitoefenen.
True edge vs False edge
Het begrip True edge en False edge beschrijven de kant van het zwaard dat je kan gebruiken om je tegenstander mee te snijden. De True edge is de kant van het zwaard dat direct naar je tegenstander wijst. De andere kant is dan automatisch de False edge. Het is dus geen vast gegeven van het zwaard maar wordt bepaald door hoe je het zwaard vast houdt. Je kan dus aanvallen maken met de True edge maar ook met de False edge, zeker met zwaarden met twee snijkanten. Het Viking zwaard is een zwaard met (over het algemeen) twee snijkanten. Op de onderstaande afbeelding is het goed te zien wat er met de true edge en met de false edge bedoeld wordt.
Sterk en zwak
Een andere term die veel gebruikt wordt bij het zwaardvechten en dus ook onderdeel is van de anatomie van het zwaard is de sterke en zwakke “kant”. Dit heeft te maken met hoeveel kracht en/of druk je kan zetten met het zwaard.
De zwakke kant is het bovenste deel van het zwaard, ongeveer het laatste kwart van het blad (kling). Dit deel is dus niet sneller stuk maar hier kan je minder kracht mee uitoefen op het zwaard (wapen) of schild van je tegenstander. Het sterke deel is het onderste deel van het blad vlak boven de pareerstang. Als je het wapen van je tegenstander wil manipuleren kan je dat het beste doen met de sterke kant van het zwaard omdat je dan de meeste druk (kracht) kan uitoefen. Ook met verdedigen is het van belang om de aanval op de sterke kant op te vangen, om doorschieten te voorkomen. Maar hier kan je ook weer gebruik van maken door een aanval op de zwakke kant op te vangen en zo af te laten geleiden en zelf uit de baan van het wapen te stappen.
Anatomie van het zwaard
Het kan zijn dat er nog meer en andere termen gebruikt worden bij het beschrijven van het zwaard. Er zijn veel verschillende termen en definitief van zwaarden binnen de verschillende disciplines van het vechten met zwaarden, sabels en degens. Wat we hier hebben gegeven is een overzicht van de termen zoals wij de anatomie van het zwaard beschrijven. Het is goed om vaste termen en benamingen te hebben zo kan je beter situaties benoemen en herinneren. Hoe beter je een gevecht situatie herinnert of herkent hoe beter je hier op kan inspelen en gebruik van kan maken.
Dus terminologie kan een rol spelen bij het beter worden in je gevechten door voor je zelf na te gaan wat gebeurden er in de bepaalde situatie waarin ik geraakt werd. Hoe werd ik geraakt en met welk deel van het wapen was dat. Door je bewust te herinneren worden dingen beter opgeslagen in de hersenen en zijn ze makkelijker toegankelijk. Blijf trainen en oefenen ⚔💪
Dit is de anatomie van het zwaard. Grijp nu je zwaard bij het gevest en kom een keer Vechten als een Viking!